مقدمه:رودخانه تجن با طول حدود 120 کیلومتر واقع در استانمازندران از ارتفاعات البرز سرچشمه گرفته و به دریایخزر منتهی می شود. مواد و روش ها: با توجه به شرایط لیمنولوژیک رودخانه و استقرار منابع آلاینده در حاشیه رودخانه، 9 ایستگاه مطالعاتی در دو فصل زمستان و تابستان (بهمن‌ماه 1399 و تیرماه 1400) انتخاب و با استفاده از دستگاه سوربر، نمونه برداری از درشت بی مهرگان کف زی انجام شد. علاوه بر نمونه‌برداری زیستی، جهت بررسی ارتباط برخی پارامترهای فیزیکوشیمیایی نظیر: دما، ORP، EC، TSS، TDS و DO با نوسانات جوامع درشت بی مهرگان کف زیHFBI ، نمونه آب جمع‌آوری شد. فاکتورهای فیزیکوشیمیایی در محل نمونه‌برداری با استفاده از دستگاه های پرتابل آنالیز گردید. نتایج: پس از شناسایی و شمارش نمونه‌های کف زیان از ایستگاه های مورد مطالعه میزان آلودگی آب و شاخص زیستی Z با استفاده از فرمول بور و با توجه به جدول هیلسنهوف ارزیابی شد. براساس نتایج، مقادیر DO و ORP از بالادست به پایین دست رودخانه کاهش یافت اما مقادیر دما، EC، TSS و TDS افزایش پیداکرد،که علت آن افزایشفعالیت هایکشاورزی و ورود آلاینده هایشهری وصنعتی به پایین دست رودخانهتجنبود. دراینمطالعه، بیشترینفراوانیمربوطبهجنس هاییازراسته هایEphemeroptera، TrichopteraوBosommatophoraبود. شرایط ساپروبی رودخانه در فصل سرد از بالادست به پایین دست به سمت پلی‌ساپروبی رفته و در فصل گرم در بین ایستگاه ها نوسان مشاهده گردید. بحث و نتیجه گیری: به‌طورکلی،با درنظرگرفتن شاخص Z، درفصل سرد در ایستگاههایبالادست بهعلتکوهستانیبودنوعدمدخالت های انسانی، آب از کیفیت بهتری برخوردار و گونه های شاخص آبهای الیگوتروف غالب بودند. در ایستگاه های پایین‌دست در فصل سرد و همچنین در تمام ایستگاه ها در فصل گرم بهدلیل حضور مواد آلاینده مختلف و تغیرات دما، گونه های مقاوم به آلودگی در ایستگاه ها غالب بودند. براساس شاخص زیستی هیلسنهوف وضعیت کیفی آب رودخانه تجن در فصل سرد در حد خوب و نسبتاً ضعیف و در فصل گرم در حد ضعیف و خیلی ضعیف ارزیابی شد.
Delbari F, Rezaei tavabe K, Mirvaghefi A, Salmroodi E, Lahijanzade A R, Bagherzade Karimi M. Biological and saprobic evaluation of Tajan River using benthic macroinvertebrates. journalaer 2025; 1 (1) :103-114 URL: http://journalaer.com/article-1-37-fa.html
دلبری فائزه، رضایی توابع کامران، میرواقفی علیرضا، سلمرودی عرفان، لاهیجان زاده احمدرضا، باقرزاده کریمی مسعود. ارزیابی زیستی و آلودگی رودخانه تجن با استفاده از درشت بی مهرگان کف زی. پژوهش های محیط زیست جانوری. 1404; 1 (1) :103-114
