مقدمه: اعضای جنسNiphargus از دوجورپایانی هستند که در آبهای شیرین زیرزمینی غرب پاله آرکتیک زندگی میکنند. ویژگی چنین محیطهایی فقداننور، کاهشنوسانات آبوهوایی، ثابت بودن دما و کاهش دسترسی به مواد غذایی میباشد. درجه تغییرات ریختی درگروههایمختلف دوجورپایان متفاوت است و تحقیقاتکمی رویصفاتریختی بهمنظور بررسی دوشکلی جنسی دربعضی تاکسونها بهخصوصگونههای جنسNiphargus صورتگرفته است. هدف از این تحقیق بررسی دوشکلی جنسی درگونه N. persicus میباشد. مواد و روشها: موقعیت جغرافیایی نمونههای تایپ این گونه در چشمه تیره باغ در مرودشت استان فارس میباشد. در این مطالعه محل سرچشمه با کلنگ و بیل کنده شد و سپس نمونهها بااستفادهازصافیو تورهایتیرهاز شن و ماسه جدا و با الکل تثبیت شدند. سپس جنسیت نمونهها تعیین شد. در ادامه بهمنظور بررسی ویژگیهای تشخیصی گونه و مقایسه صفات بین نمونههای نر و ماده، قطعاتبدنیجانوربهوسیلهسوزنهای تشریحدرزیرلوبازهمجداشدند و لامهای آماده شده زیر استریومیکروسکوپ (SZX9) Olympus مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج: در مرحله نخست نمونهها براساسصفات اولیه جنسی یعنی حضور زوائد جفتگیری بین پاهای سینهای هفت برای جنس نر و حضور کیسههای مارسوپیوم بین پاهای سینهای پنج تا هفت برای جنس ماده از هم جدا شدند. نتایج حاصل از بررسی و مقایسه صفات ریختی نشان دادکه در این گونه دوشکلی جنسی در صفاتی چون اندازه بدن، اندازه شاخک یک، نسبت بند دیستال به پروکسیمال شاخه خارجی پای دمی سه، شکل و اندازه پاهای گیرهاییک و دو، تعداد خارهای راسی و جانبی تلسون و تعداد دندانههای جانبی در صفحه خارجی آرواره تحتانی یک وجود دارد. بحث و نتیجهگیری:با توجه به تفاوتهای ریختی مشاهده شده بین نمونههای نر و ماده در این مطالعه بایستی گفت دوشکلی جنسی در گونه N. persicus وجود دارد. این تفاوتها بهخصوص در نمونههای نر جز تفاوتهای عملکردی بوده و روند جفت گیری را تسهیل میکنند. همچنین با توجه به اهمیت و نقش صفات دوریختی در تاکسونومی هرگونه، بررسی و مطالعه جامع این صفات، امکان شناسایی جمعیتهای مختلف این گونه بر اساس جنسیت افراد ماده را نیز فراهم میکند.
Esmaeili-Rineh S. Investigation of Sexual Dimorphism in Niphargus persicus (Crustacea: Amphipoda). journalaer 2025; 1 (1) :97-102 URL: http://journalaer.com/article-1-36-fa.html